PATOLOGIA SEKCYJNA – ĆWICZENIA
1. Definicja śmierci
(klasyczna definicja śmierci i nowa zmodyfikowana definicja śmierci)
2. Rodzaje śmierci
(śmierć naturalna, śmierć z przyczyn chorobowych, śmierć gwałtowna oraz śmierć nagła i śmierć powolna)
3. Proces umierania
(agonia, okres interletalny i reakcje interletalne oraz śmierć kliniczna, śmierć osobnicza, śmierć biologiczna)
4. Sekcja zwłok: definicja i rodzaje sekcji zwłok
(sekcja naukowo-lekarska, sekcja sądowo-lekarska, sekcja sanitarno-epidemiologiczna)
5. Obowiązki i uprawnienia lekarzy patomorfologów i medyków sądowych
6. Przepisy prawne regulujące wykonywanie sekcji zwłok
7. Zasady postępowania z dokumentacją medyczną i sporządzania protokołu z sekcji zwłok
8. Znamiona śmierci
(plamy pośmiertne, stężenie pośmiertne, oziębienie pośmiertne, bladość pośmiertna, wysychanie pośmiertne)
9. Zmiany pośmiertne o charakterze rozkładowym
(autoliza, gnicie)
10. Zmiany pośmiertne o charakterze utrwalającym, czyli przeobrażenie zwłok
(strupieszenie, przeobrażenie tłuszczowo-woskowe, przemiana w torfowiskach)
11. Technika sekcji zwłok osoby dorosłej i odrębności techniki sekcyjnej w przypadku sekcji zwłok noworodka
12. Sekcja zwłok jako procedura medyczna o szczególnym stopniu narażenia na kontakt z materiałem potencjalnie infekcyjnym
13. Najczęstsze przyczyny zgonów osób dorosłych
14. Najczęstsze przyczyny zgonów płodów i noworodków
15. Obraz sekcyjny w uogólnionej chorobie nowotworowej
16. Obraz sekcyjny w niewydolności krążenia
17. Obraz sekcyjny w niewydolności wątroby
18. Obraz sekcyjny w niewydolności nerek
19. Obraz sekcyjny w zmianach patologicznych ośrodkowego układu nerwowego
ĆWICZENIA POPOŁUDNIOWE (spis preparatów mikroskopowych):
Ćwiczenie 1: Zaburzenia w krążeniu cz. I
- Focus haemorrhagicus cerebri – ognisko krwotoczne w mózgu
- Haemorrhagia subarachnoidealis – krwotok podpajęczynówkowy
- Venostasis hepatis recens – przekrwienie żylne wczesne (ostre) wątroby
- Venostasis inveterata hepatis – przekrwienie żylne przetrwałe (przewlekłe) wątroby
- Venostasis inveterata pulmonis – przekrwienie żylne przetrwałe (przewlekłe) płuca
- Oedema pulmonis – obrzęk płuca
Ćwiczenie 2: Zaburzenia w krążeniu cz. II
- Embolia cellularis carcinomatosa – zator z komórek rakowych
- Emboliae cellulis medullae ossium – zator z komórek szpiku
- Thrombus parietalis – skrzeplina przyścienna
- Infarctus anaemicus renis – zawał niedokrwienny nerki
- Infarctus ruber pulmonis – zawał czerwony płuca
Ćwiczenie 3: Zmiany wsteczne cz
- Atrophia fusca myocardii – zanik brunatny mięśnia sercowego
- Atrophia lipomatosa pancreatis – zanik tłuszczakowy trzustki
- Steatosis hepatis – stłuszczenie wątroby
- Hyalinisatio – szkliwienie
- Calcificatio – zwapnienie
- Diathesis urica – dnamoczanowa
Ćwiczenie 4: Zmiany wsteczne cz. II
- Amyloidosis renis – skrobiawica nerki (barwienie czerwienią Saturna)
- Necrosis coagulativa caseosa (tuberculosis nodi lymphatici) –martwica skrzepowa serowata (gruźlica węzła chłonnego)
- Necrosis colliquativa (ulcus ventriculi) – martwica rozpływna (wrzód żołądka)
- Steatonecrosis Balser – martwica tkanki tłuszczowej typu Balsera
- Cystis epidermalis – torbiel naskórkowa
Ćwiczenie 5. Podsumowanie wiedzy z zakresu zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych.
Ćwiczenie 6: Zmiany postępowe
- Hypertrophia myocardii – przerost mięśnia sercowego
- Granulatio gigantocellularis – ziarnina olbrzymiokomórkowa
- Granulatio recens – ziarnina wczesna
- Hyperplasia nodularis prostatae – rozrost guzkowy gruczołu krokowego
- Metaplasia planoepithelialis in broncho – metaplazja płaskonabłonkowa w oskrzelu
Ćwiczenie 7: Stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe cz. I
- Leukokeratosis laryngis – rogowacenie białe krtani
- Dysplasia in epithelio plano colli uteri – dysplazja nabłonka płaskiego szyjki macicy (CIN – cervical intraepithelial neoplasia)
- Carcinoma praeinvasivum colli uteri (CIN III) – rak przedinwazyjny szyjki macicy
- Papilloma planoepitheliale – brodawczak płaskonabłonkowy
- Carcinoma planoepitheliale keratodes – rak płaskonabłonkowy rogowaciejący
Ćwiczenie 8: Nowotwory nabłonkowe cz. II
- Cystadenoma mucinosum ovarii – torbielakogruczolak śluzowy jajnika
- Adenoma coli – gruczolak jelita grubego
- Adenocarcinoma recti – rak gruczołowy odbytnicy
- Carcinoma microcellulare pulmonis – rak drobnokomórkowy płuca
- Carcinoma metastaticum – rak przerzutowy w mózgu
Ćwiczenie 9: Nowotwory nienabłonkowe
- Fibroma – włókniak
- Fibrosarcoma – włókniakomięsak
- Leiomyoma – mięśniak
- Leiomyosarcoma – mięśniakomięsak gładkokomórkowy
- Lipoma – tłuszczak
- Odczyn immunohistochemiczny (Ki-67) w komórkach nowotworowych
Ćwiczenie 10: Zapalenia nieswoiste
- Pneumonia cruposa (pneumonia lobaris) – płatowe zapalenie płuc
- Appendicitis phlegmonosa – ropowicze zapalenie wyrostka robaczkowego
- Rhinitis polyposa – zapalenie błony śluzowej jamy nosowej z tworzeniem polipów
- Pericarditis fibrinosa – włóknikowe zapalenie osierdzia
- Toxoplasmosis cerebri – toksoplazmoza mózgu
Ćwiczenie 11: Zapalenia swoiste
- Trichinosis – włośnica
- Actinomycosis – promienica
- Sarcoidosis – sarkoidoza
- Caverna tuberculosa pulmonis – jama gruźlicza płuca
- Tuberculosis miliaris pulmonis – gruźlica prosowata płuc
Ćwiczenie 12. Podsumowanie wiadomości z zakresu zmian postępowych, stanów przednowotworowych oraz nowotworów i zapaleń
Ćwiczenie 13. Patologia serca i naczyń
- Infarctus recens myocardii – wczesny zawał mięśnia sercowego
- Organisatio infarctus myocardii – organizacja zawału mięśnia sercowego
- Cicatrix post infarctum myocardii – blizna pozawałowa mięśnia sercowego
- Myocarditis rheumatica – reumatyczne zapalenie mięśnia sercowego
- Myocarditis gigantocellularis – olbrzymiokomórkowe zapalenie mięśnia sercowego
- Atherosclerosis arteriae coronariae cordis – miażdżyca tętnicy wieńcowej serca
- Arterio – et arteriolosclerosis renis – stwardnienie tętnic i tętniczek nerkowych
- Periarteritis nodosa – guzkowe zapalenie tętnic
- Glomerulosclerosis intercapillaris diabetica – cukrzycowe stwardnienie kłębuszków nerkowych
Ćwiczenie 14. Patologia układu oddechowego
- Polypus nasalis – polip jamy nosowej
- Nodulus laryngealis – guzek krtaniowy
- Emphysema pulmonum – rozedma płuc
- Membranae hyalineae pulmonis – błony szkliste w płucu
- Apneumatosis foetalis – niedodma płuca płodu
- Bronchiectases et bronchitis purulenta – rozstrzenia i ropne zapalenie oskrzeli
- Bronchitis purulenta et bronchopneumonia – ropne zapalenie oskrzeli i odoskrzelowe zapalenie płuc
- Komórki nowotworowe w plwocinie (rak niedrobnokomórkowy – NSCLC)
- Aspergillosis pulmonis – kropidlak płuc
- Carcinoma planoepitheliale pulmonis – rak płaskonabłonkowy
Ćwiczenie 15. Podsumowanie wiadomości z zakresu patologii serca i naczyń oraz zmian patologicznych układu oddechowego
Ćwiczenie 16: Patologia przewodu pokarmowego
- Sialadenitis chronica –przewlekłe zapalenie ślinianki
- Ameloblastoma – szkliwiak
- Tumor mixtus glandulae parotis (adenoma polymorphum) – guz mieszany (gruczolak wielopostaciowy) ślinianki przyusznej
- Cylindroma glandulae parotis – oblak ślinianki przyusznej
- Granuloma gigantocellulare periphericum – ziarniniak olbrzymiokomórkowy obwodowy
- Gastritis chronica atrophica cum metaplasia intestinali – przewlekłe zanikowe zapalenie żołądka z metaplazją jelitową
- Adenocarcinoma exulcerans ventriculi – rak gruczołowy żołądka z owrzodzeniem
- Carcinoma mucinosum ventriculi – rak śluzowy żołądka (barwienie hematoksyliną i eozyną)
- Carcinoma mucinosum ventriculi – rak śluzowy żołądka (barwienie mucykarminem)
- Infarctus ruber ilei – zawał czerwony jelita
- Oxyuriasis processus vermiformis – owsica wyrostka robaczkowego
- Morbus Crohn – choroba Crohna
- Carcinoid- rakowiak
- Adenocarcinoma tubulare recti – rak gruczołowy cewkowy odbytnicy
Ćwiczenie 17: Patologia wątroby i trzustki
- Hepatitis chronica – przewlekłe zapalenie wątroby (barwienie hematoksyliną i eozyną)
- Hepatitis chronica – przewlekłe zapalenie wątroby (barwienie wg metody Massona – trichrom Masson)
- Steatohepatitis – stłuszczeniowe zapalenie wątroby (barwienie hematoksyliną i eozyną)
- Steatohepatitis – stłuszczeniowe zapalenie wątroby (barwienie wg metody Massona – trichrom Masson)
- Cirrhosis hepatis – marskość wątroby (barwienie hematoksyliną i eozyną)
- Cirrhosis hepatis – marskość wątroby (barwienie wg metodyMassona – trichrom Masson)
- Carcinoma hepatocellulare – rak wątrobowokomórkowy
- Carcinoma cholangiocellulare – rak z nabłonka przewodów żółciowych
- Metastases adenocarcinomatis mucinosum in hepate – przerzuty gruczolakoraka śluzowego do wątroby
- Metastases microcarcinomatis in hepate – przerzuty raka drobnokomórkowego do wątroby
- Cholecystitis chronica . Cholesterolosis. Hyperplasia reactiva lymphonodi colli vesicae felleae – przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego, cholesteroloza, węzeł chłonny – zmiany reaktywne
- Adenocarcinoma vesicae felleae – rak gruczołowy pęcherzyka żółciowego
- Necrosis haemorrhagica pancreatis – martwica krwotoczna trzustki
- Pancreatitis chronica – przewlekłe zapalenie trzustki
- Pancreatitis acuta
- Adenocarcinoma pancreatis – rak gruczołowy trzustki
- Wrastanie nowotworu do naczyń krwionośnych (rak trzustki)
Ćwiczenie 18. Praktyczne aspekty patomorfologii na przykładzie oceny materiału pooperacyjnego raka jelita grubego
Ćwiczenie 19. Podsumowanie wiadomości z zakresu zmian patologicznych przewodu pokarmowego, wątroby i trzustki
Ćwiczenie 20. Patologia układu moczowego i układu rozrodczego męskiego
- Pyelonephritis acuta – ostre odmiedniczkowe (ropne) zapalenie nerek
- Pyelonephritis chronica – przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek
- Glomerulonephritis diffusa proliferativa acuta – ostre rozlane rozplemowe postreptokokowe/poinfekcyjne kłębuszkowe zapalenie nerek
- Carcinoma clarocellulare renis – rak jasnokomórkowy nerki.
- Carcinoma transitionale (urotheliale) – rak z nabłonka przejściowego (urotelialny)
- Nephroblastoma = nerczak płodowy (guz Wilmsa)
- Hyperplasia nodularis prostatae – rozrost guzkowy prostaty
- Adenocarcinoma prostatae – rak gruczołowy stercza
Ćwiczenie 21. Patomorfologia układu rozrodczego żeńskiego
- Ectropion (portio vaginalis cervicis uteri) – tzw. nadżerka gruczołowa części pochwowej szyjki macicy
- Erosio glandularis in statu epidermisationis – nadżerka gruczołowa w stanie epidermizacji
- Polypus glandularis cervicalis – polip szyjkowy gruczołowy
- Carcinoma planoepitheliale colli uteri – rak płaskonabłonkowy szyjki macicy
- Cystes Nabothi – torbiele Nabotha
- Endometrium – phasis proliferativa – endometrium fazy rozrostowej
- Endometrium – phasis secretiva – endometrium fazy wydzielniczej
- Hyperplasia endometrii simplex – prosty rozrost endometrium
- Adenocarcinoma corporis uteri – rak gruczołowy trzonu macicy (wycinek z materiału pooperacyjnego)
- Adenocarcinoma corporis uteri – rak gruczołowy trzonu macicy (wyskrobiny z jamy macicy)
- Endometriosis externa – gruczolistość (endometrioza zewnętrzna)
- Graviditas extrauterina tubaria– ciąża jajowodowa
- Villi choriales et decidua – kosmki i doczesna
- Mola hydatidosa – zaśniad groniasty
- Chorioncarcinoma – nabłoniak kosmówkowy
- Placenta et funiculus (graviditas obsoleta) – łożysko i pępowina z ciąży obumarłej
- Wyskrobiny z jamy macicy (ciąża obumarła, fragment zarodka)
Ćwiczenie 22. Patologia gruczołów dokrewnych i gruczołu piersiowego
- Adenoma hypophysis – Gruczolak przysadki
- Struma nodosa – Wole guzkowe
- Carcinoma papillare glandulae thyroideae – Rak brodawkowaty tarczycy
- Nephropathia diabetica – nefropatia cukrzycow
- Insuloma – Wyspiak
- Hyperplasia nodularis glandulae suprarenalis – Rozrost guzkowy kory nadnerczy
- Tumor phyllodes – guz lisciasty
- Fibroadenoma mammae – włókniako-gruczolak sutka
- Dysplasia benigna mammae – dysplazja łagodna sutka
- Carcinoma infiltrans mammae – rak naciekający sutka
Ćwiczenie 23. Proces diagnostyczny oraz implikacje kliniczne badania patomorfologicznego na przykładzie raka gruczołu piersiowego.
Ćwiczenie 24. Podsumowanie wiadomości z zakresu zmian patologicznych układu dokrewnego, moczowego, rozrodczego i dokrewnego.
Ćwiczenie 25. Patologia układu nerwowego
- Glioblastoma multiforme – glejak wielopostaciowy
- Meningioma – oponiak
- Neurilemmoma – nerwiak osłonkowy
- Meningoencephalitis purulenta – ropne zapalenie opon mózgowych i mózgu
- Astrocytoma fibrillare – gwiaździak włókienkowy
- Retinoblastoma – siatkówczak
Ćwiczenie 26. Patologia węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku
- Hyperplasia reactiva nodi lymphatici – rozrost odczynowy węzła chłonnego
- Lymphoma malignum lymphocyticum (nodus lymphaticus in lymphadenosi) – chłoniak złośliwy limfocytarny
- Lymphogranulomatosis maligna – ziarnica złósliwa
- Carcinoma metastaticum nodi lymphatici – przerzut raka w węźle chłonnym
- Plasmacytoma – szpiczak mnogi
- Hepar in myelosi – watroba w białaczce szpikowej
- Amyloidosis lienis circumscripta (barwienie hematoksyliną i eozyną) – ograniczona skrobiawica śledziony
- Amyloidosis lienis circumscripta (barwienie czerwienią Saturna)
Ćwiczenie 27. Patologia skóry, kości i tkanek miękkich
- Keratosis seborrhoica – rogowacenie łojotokowe
- Carcinoma basocellulare- rak podstawnokomórkowy
- Carcinoma planoepitheliale keratodes – rak płaskonabłonkowy rogowaciejący
- Pilomatrixoma – guz Malherba
- Naevus pigmentosus dermalis – znamię barwnikowe skórne
- Melanoma malignum – czerniak złośliwy
- Dermatofibroma – włókniak skóry
- Chondroma – chrzęstniak
- Chondrosarcoma – chrzęstniakomięsak
- Osteoma – kostniak
- Osteosarcoma – kostniakomięsak
- Granuloma eosinophylicum – ziarniniak kwasochłonny
- Cystis aneurysmatica ossis – torbiel tętniakowata kości
Ćwiczenie 28. Podsumowanie wiadomości z zakresu patomorfologii układu nerwowego, chłonnego, węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku, skóry, kości i tkanek miękkich.
Ćwiczenie 29. Patologia molekularna cz. I.
Ćwiczenie 30. Patologia molekularna cz. II.